کیفیت پایین پوسته تخممرغ یکی از مشکلات اصلی پرورش دهندگان طیور است که بازده اقتصادی تولید تخممرغ و نیز قابلیت جوجه درآوری تخممرغها را کاهش و تلفات جنینی را افزایش میدهد.
پوسته تخممرغ یک کمپلکس بیوسرامیکی بسیار منظم از برهمکنشهای کنترل شده میان مواد معدنی و آلی است که کارکردهای مهمی از جمله محافظت جنین از آثار زیانبار محیط خارجی، تنظیم تبادل گاز و رطوبت و منبع تأمین کلسیم برای رشد جنین دارد. کیفیت پوسته تخممرغ همچنین از نظر مصرف کنندگان نیز حائز اهمیت است. مقاومت در برابر شکنندگی و پوسته سالم برای محافظت در برابر نفوذ باکتریهای بیماریزا به درون تخممرغ اهمیت زیادی دارد. کیفیت پوسته اثر زیادی بر بازدهی اقتصادی تولید تخم مرغ دارد. نتایج مطالعات نشان داده که تخم مرغهایی با پوسته معیوب 10 – 6 درصد کل تخم مرغهای تولید شده را تشکیل میدهند که باعث وارد آمدن ضررهای اقتصادی قابل توجهی در مراحل مختلف فرآیند تولید به پرورش دهندگان میشود.
یکی دیگر از نگرانیهای اصلی در این زمینه کاهش کیفیت پوسته با افزایش سن مرغ است، چون احتمال شکستگی در انتهای دوره تخم گذاری تا 20 درصد افزایش مییابد. از همین رو توجه به عوامل موثر بر کیفیت پوسته و روشهای کارآمد برای بهبود شاخصهای کیفیت پوسته تخم مرغ در صنعت طیور اهمیت زیادی دارد.
کیفیت پوسته تخممرغ تحت تأثیر عوامل داخلی و خارجی مختلفی از جمله ژنتیک ، محیط، سن، عوامل تغذیهای و وضعیت سلامت پرنده، استرس و… قرار دارد، اکثر مطالعات صورت گرفته بر اثرات تغذیه بر کیفیت پوسته و استخوان در مرغهای تخمگذار، ماکرو المانهای ویتامین D3 را مورد بررسی قرار دادهاند. هرچند این پارامترها تأثیر قابل توجهی بر کیفیت پوسته اعمال میکنند اما نتایج مطالعات جدید نشان داده سطح و منبع ریزمغذیهای خوراک و همچنین استفاده از برخی افزودنیها در خوراک که شاخصهای متابولیک دستگاه گوارش را تحت تاثیر قرار میدهد بر فرآیند معدنی شدن و کیفیت پوسته تخممرغ بسیار اهمیت دارند.
مکمل تقویت پوسته Super Shell با تأمین عناصر مغذی موردنیاز مؤثر در کیفیت پوسته بر جلوگیری از نازک شدن، شکستگی و یا ایجاد ترکهای مویی در پوسته تخممرغ تأثیرگذار است.
اثرات مکمل سوپرشِل بر کیفیت پوسته تخم مرغ:
کلسیم
به دلیل ترکیب شیمیایی خاص پوسته تخممرغ (حدود 95 درصد پوسته کربنات کلسیم است) و فرآیند کلسیفیکاسیون پوسته ، تامین کلسیم از منابع مناسب برای مرغ یک عامل تغذیهای حیاتی موثر بر کیفیت پوسته تخممرغ است. استفاده از منابع کلسیم آهسته رهش در ترکیب مکمل سوپرشِل که مدت زمان ابقای بالاتری در سنگدان دارند و بنابراین موجب بهبود تأمین کلسیم و حفظ غلظت مناسب کلسیم میشود، در تأمین کلسیم مورد نیاز بدن مرغهای تخمگذار نقش مؤثری ایفا میکند.
فسفر
نتایج بسیاری از مطالعات نشان داده که توجه به سطح مناسب تأمین فسفر قابل دسترس موجب کیفیت مناسب پوسته تخممرغ می شود در حالیکه مقادیر بالاتر از حد احتیاجات فسفر میتواند در جذب کلسیم در روده تداخل ایجاد کند که موجب کاهش کیفیت پوسته میشود .
ویتامین D3
ویتامین D3 برای استفاده بهینه از کلسیم لازم است. بنابراین سطح مناسب آن در جیره برای کیفیت مناسب پوسته اهمیت دارد. یافتههای برخی آزمایشات نشان داده که استفاده از ویتامین D3 فعال (25-OH- D3 ) در جیره اثرات مثبتی بر کیفیت پوسته تخممرغ دارد. از آنجا که قابلیت متابولیتهای فعال ویتامین D3 در مرغهای مسنتر کاهش مییابد اثرات مفید 25-OH-D3 در بخش دوم چرخه تخمگذاری مشخصتر است.
عناصر کم مصرف از جمله روی، منگنز و مس به عنوان کوفاکتور آنزیمها میتوانند خصوصیات مکانیکی پوسته تخممرغ را با اثر بر تشکیل کریستالهای کلسیته و بهبود ساختار کریستالی پوسته تخممرغ تحت تاثیر قرار دهند.
منگنز با افزایش سنتز گلیکوزآمینوگلیکان و اسید اورونیک در غدد پوسته و همچنین افزایش مقاومت ساختاری پوسته تخممرغ اثرات مثبتی بر کیفیت پوسته از جمله مقاومت به شکنندگی، ضخامت و دوام در برابر شکنندگی دارد.
استفاده از ترکیبات آلی منگنز در مکمل تقویت پوسته سوپرشل اثرات منفی سن بر کیفیت پوسته را کاهش میدهد و موجب افزایش مقاومت به شکنندگی پوسته تخممرغ در اواخر دوره تخمگذاری میشود بدون اینکه بر پارامترهای فیزیکی و هندسی استخوان ساق پا، خاکستر استخوان ساق پا و انگشتان، درصد، ضخامت و چگالی پوسته اثر بگذارد.