آنزیم فیتاز

یکی از آنزیم های پر کاربرد در صنعت دام و طیور، آنزیم فیتاز است. فیتاز یک آنزیم خوراکی و زیرخانواده‌ای از فسفاتازها است که فیتیک اسید را به اجزای کوچکتر هیدرولیز می‌کند و منجر به افزایش فراهمی زیستی مواد مغذی به ویژه فسفر می شود. تغییر در فراهمی زیستی مواد مغذی مانند کلسیم و فسفر ممکن است اثرات متفاوتی بر سلامت روده، استخوان و ترکیب و تنوع میکروبیوتای روده دام و طیور داشته باشد.
آنزيم فيتاز در روده حيوانات نشخواركننده مانند گاو و گوسفند توسط قارچ‌ها و باكتری ها توليد می شود، لذا اين گونه از حيوانات قابليت هضم جزئی فيتيک اسيد موجود در غذای خود را دارند و قادر به مصرف فسفر آلی هستند. اما در حيوانات تک معده‌ای مانند پرندگان ، خوک و ماهی‌ها آنزيم فيتاز در روده توسط باكتری ها توليد نشده و لذا قدرت هضم آن را ندارند. در طيور آنزيم فيتاز را بصورت مكمل در جيره‌های غذایی وارد می نمايند تا طيور بتوانند از فسفر آلی موجود در جيره استفاده نمايند، در غيراينصورت فيتيک اسيد بصورت هضم نشده با مدفوع دفع می شود که آلودگی زیست محیطی را هم به همراه خواهد داشت.

فیتیک اسید

فسفر یکی از مهم ترین مواد مغذی خوراک طیور است که معمولاً در خوراک قسمت اعظم آن بطور سنتی از منابع معدنی تامین می شوند. سنگ فسفات مورد استفاده برای تولید مکمل های فسفات یک منبع طبیعی غیر قابل تجدید و محدود است که ممکن است در آینده نزدیک کمیاب شود. از این رو استفاده از مواد غذایی گیاهی به عنوان منبع فسفر راه مناسبی برای تامین فسفر است. ساختار فضایی اسید فیتیک به دلیل حضور شش گروه فسفات که دوازده بار منفی را حمل می‌کنند، به شکل موثری می-تواند با ایجاد اتصالات شیمیایی با سایر مواد مغذی کمپلکس های نامحلول تولید کند و این مسئله مهم ترین دلیل کاهش جذب پروتئین و مواد معدنی و نیز افزایش تولید مخاط در روده در زمان مصرف منابع غنی فیتیک اسید می‌باشد که در رشد حیوانات موثر است.

اهمیت آنزیم فیتاز در دستگاه گوارش طیور

امروزه از فیتاز به دلیل پتانسیل های فراوان مانند غلبه بر عوامل ضد تغذیه ای مانند اسید فیتیک، بهبود هضم و بهبود استفاده بهینه از خوراک دام، تعدیل اکولوژی روده حیوانات، کاهش آلودگی محیط زیست و افزایش سود ناشی از ارزش معادل مواد مغذی و اقتصاد دام استفاده می شود. از جمله اثرات نامطلوب وجود فیتات هضم نشده امکان ترکیب آن با کلسیم و بازدارندگی فعالیت آنزیم آمیلاز است که تجزیه نشاسته مختل می شود . ترکیب فیتات با کلسیم و اسیدهای چرب در روده منجر به تشکیل کمپلکس های نامحلول و کاهش قابلیت هضم چربی ها و در نهایت باعث اختلال در آزادسازی انرژی می شود. آنزیم فیتاز با تجزیه فیتات باعث انحلال کمپلکس های فیتات و افزایش جذب پروتئین و قابلیت هضم بیشتر نشاسته و لیپید می شود. از این رو استفاده از فیتاز موجب تحریک اشتها و کاهش مصرف انرژی برای هضم ترکیبات کمپلکس های فیتات شده، بنابراین مقدار بیشتری از انرژی برای رشد حیوان صرف می شود.

قسمت های مختلف دستگاه گوارش طیوردارای pH های مختلفی هستند. پیش معده (pH 4-5) و سنگدان (pH 2-5) و روده کوچک (pH 6.5-7.5) را دارا می باشند. فعالیت بهینه آنزیم های فیتاز خود در pH های اسیدی است. از این رو دفسفوریلاسیون اولیه فیتات توسط فیتاز در قسمت پیش معده انجام می شود و فیتازها تقریباً قابلیت تجزیه فیتات را تحت شرایط pH روده ندارند. محل جذب فسفر آزاد شده در روده کوچک است. بررسی ها مشخص کرده است که در طی فرآیند هضم مواد گیاهی در و جوجه‌های گوشتی، اسید فیتیک در pH اسیدی فاز معده محلول است، به این معنی که کمتر مستعد اتصال به سایر مواد مغذی است و فراهمی زیستی آنها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. اما در روده کوچک شرایط pH محیط دستگاه گوارش افزایش می یابد که در این شرایط اسید فیتیک نامحلول می شود و توانایی آن برای تشکیل ترکیبات فیتات غیرقابل هضم با سایر مواد مغذی را افزایش می دهد. بنابراین، محل اصلی هیدرولیز اسید فیتیک تحت pH اسیدی در پیش معده جوجه های گوشتی است که شرایط بهتری را برای فعالیت بهینه فیتاز نیز فراهم می کند. علاوه بر این یکی از اثرات احتمالی استفاده از آنزیم فیتاز تعدیل میکروبیوتای دستگاه گوارش بخصوص در آخرین قسمت روده کوچک است. افزودن فیتاز به خوراک طیور باعث افزایش غلظت کوآنزیم Q10 در کبد می شود که در بازتولید ترکیبات توکوفرول و آسکوربات و افزایش توان مقابله با واکنش های استرس اکسیداتیو نقش مهمی دارد

آنزیم فیتاز فیتاگُلد، نسل جدیدی از آنزیم‌های فیتاز

آنزیم فیتاز فیتاگلد 10000 همانند آنزیم فیتاز فیتاگلد 5000 آنزیم های فیتاگلد به عنوان نسل جدیدی از آنزیم های فیتاز (با منشا قارچی/باکتریایی) هستند که با کمک فناوری مهندسی آنزیم و DNAنوترکیب حاصل شده اند. از بارزترین ویژگی ها و مزایایی آنزیم های نوترکیب، افزایش بازده تولید آنزیم، بهبود خصوصیات بیوشیمیایی آنزیمی مانند افزایش مقاومت حرارتی و تولید آنزیم های با خلوص بیشتر است. برای کاهش ریسک خطرپذیری آنزیم های فیتاز باکتریایی معمولاً آنها به درون میزبان ایمن با توان تولید بالا کلون می شوند.

ویژگی‌های آنزیمی

برای استفاده از آنزیم های فیتاز در جیره غذایی لازم است پایداری آنها نسبت به دمای بالا افزایش یابد. آنزیم های فیتاگلد علاوه بر اینکه کارایی خوبی در pH های اسیدی دارند، دارای پایداری حرارتی مناسبی نیز هستند، بطوریکه در دمای پلت شدن تا 90 درجه سانتی گراد مقاومت داشته و ثابت شده است که می تواند در برابر دمای بالای فرایند تولید پلت فعالیت خود را حفظ کند.

میزان مصرف پیشنهادی

جوجه های گوشتی و تخمگذار، بوقلمون: 50 گرم در تن خوراک مخلوط شده و به مصرف می رسد.
مرغ تخمگذار و مادر: 30 گرم در تن خوراک مخلوط شده و به مصرف می رسد.

شرایط نگهداری:
در جای خشک و خنک و با تهویه مناسب و به دور از نور خورشید نگهداری شود.