دستگاه اتوآنالایزر، یک وسیله الکترو شیمیایی است که شیمی خون را اندازه می گیرد، اتوآنالایزر، ترکیب های شیمیایی خون را اندازه گرفته و روی نمودار، نمایش می‌دهد. این کار به وسیله مخلوط کردن، واکنش معرف و اندازه گیری رنگ سنجی در حضور جریان مداوم انجام می شود. اساس سنجش‌های این دستگاه اسپکتروفتومتری است بدین ترتیب که پس از جداسازی سرم خون، معرف مورد نظر (برای سنجش هر ترکیبی که باید سنجش شود بطور مثال قند خون) به سرم اضافه می‌شود و ترکیب نهایی به رنگ خاص درمی آید با توجه به قانون بییر مبنی جذب انتخابی نور توسط مواد مختلف، نوری با رنگ مکمل رنگ ترکیب نهایی را از آن عبور داده و میزان جذب نور را اندازه گیری می‌کند سپس آن را با میزان جذب نور استاندارد مقایسه و به نسبت آن مقدار ترکیب مورد نظر را با عدد اعلام می کند.

عملکرد دستگاه به این صورت است که با تعیین کردن آزمایش مورد نظر برای کامپیوتر دستگاه، دستگاه محل قرار گیری نمونه را در یک لوله خاص مشخص می کند سپس توسط پمپ متناسب کننده، نمونه با معرف های مخصوص آزمایش خاص مخلوط می شود. لازم به ذکر است که مایعات به طور مداوم درون حمام داخل دستگاه در دمای ۳۷ درجه گرم می شوند. سپس در قسمت رنگ سنج دستگاه تغییرات چگالی نوری که در اثر عبور نور از محلول حاصل شده، توسط یک آشکار ساز نوری به سیگنال الکتریکی تبدیل و پردازش می شود تا شیمی مورد نظر را ثبت کند.
طرز کار دستگاه: هر روز قبل از اینکه دستگاه شروع به کار کند باید دو عدد دیسکت حاوی اطلاعات و برنامه متنوع را به دستگاه بدهیم تا بتوانیم دستگاه را راه اندازی کنیم. این عملکرد به ما این توانایی را می دهد که هر بار اطلاعات جدیدتر و متنوع تری را از دستگاه بخواهیم یا به عبارتی می توان گفت دستگاه قابل پروگرام شدن توسط اپراتور است.

در اتوآنالایزر از یک طرف نمونه و از طرف دیگر معرف های آزمایش وارد دستگاه شده و در محل واکنش (آنالیز) با یکدیگر ترکیب می شوند. دتکتورها و سنسورها نتایج فعل و انفعالات شیمیائی یا فیزیکی را ثبت کرده و به پردازشگر یا مغز الکترونیک دستگاه می فرستند. داده های خام توسط تعاریف و فرمول های قبلی دستگاه یا کاربر که در حافظه سیستم ثبت شده، پردازش شده و نتیجه نهائی توسط یک سیستم خروجی که شامل مانیتور یا صفحه LCD است، به کاربر نشان داده می شود. تقریباً همه اتوآنالایزرها یک چاپگر دارند که ممکن است جزء دستگاه باشد یا به صورت جانبی به آن وصل شود.

کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (High-Performance Liquid Chromatoraphy) روشی مناسب برای جداسازی، اندازه گیری و تعیین نوع مواد است. روش HPLC به دلیل حساسیت بالا، سازگاری سریع برای انجام اندازه‌گیری های کمی صحیح و قابلیت جداسازی مواد گونه‌های غیرفرار یا ناپایدار در مقابل گرما کاربردهای زیادی در علوم مختلف دارد. در این روش یک فاز ساکن و یک فاز متحرک وجود دارد که مخلوط مواد شیمیایی با سرعت‌های مختلف به وسیله جریانی از یک فاز متحرک، از فاز ساکن عبور داده می‌شوند. جداسازی‌ها بر اساس اختلاف در سرعت مهاجرت اجزاء مختلف نمونه استوارند.

برخی کاربردهای HPLC عبارت است از : جدا‌سازی و اندازه‌گیری کمی:

• ویتامین‌های محلول در چربی (A ،D ،E و K)
• ویتامین‌های محلول در آب (ویتامین‌های مجموعه B مانند B1 ،B2 ،B3 ،B6 ،Folic acid ،Pantothenic acid ،B12 ،Vitamin C)
• باقی‌مانده آفت‌کشها مانند 2,4-D و مونوکروتوفوس
• پروتئین‌ها
• آنتی‌اکسیدانها مانند: TBHQ ،BHA و BHT
• شکرها: گلوکز، فروکتوز، مالتوز و ساکاریدهای دیگر
• کلسترول و استرول
• رنگ و رنگ‌های مصنوعی
• مایکوتوکسینها مانند آفلاتوکسین‌های B1 ،B2 ،G1 ،G2 ،M1 ،M2 و اکراتوکسین
• آمینو‌اسیدها
• باقی‌مانده آنتی‌بیوتیکها
• استروئیدها و فلاونوئیدها
• آسپارتام و سایر شیرین‌کننده های مصنوعی
• مواد مؤثر در مزارع تولیدی مانند آلین در سیر و کاتاچین در عصاره چای

جذب اتمی هنگامی رخ می دهد که یک اتم در حالت پایه مقداری انرژی به شکل نور در یک طول موج خاص را دریافت کند و به حالت برانگیخته برود.

مقدار انرژی جذب شده در این طول موج با افزایش تعداد اتمهای انتخاب شده در مسیر نور افزایش می یابد.

از رابطه بین مقدار نور جذب شده توسط آنالیت موجود در استاندارد با غلظت مشخص و میزان نور جذب شده توسط نمونه مجهول می توان غلظت نمونه را تعیین نمود.

انجام طیف سنجی جذب اتمی نیاز به یک منبع نور اولیه، یک منبع اتم، یک مونوکروماتور برای جداسازی یک طول موج خاصی از نور برای اندازه گیری، یک دتکتور با دقت بالا برای اندازه گیری نور، قسمت الکترونیک برای پروسس سیگنال دستگاه و نمایش داده ها یا سیستم گزارش دهی برای نمایش داده ها دارد.

طیف سنجی جذب اتمی یک روش فوق العاده با کاربرد چند منظوره است که توانایی آنالیز حدود 75 عنصر فلزی و شبه فلزی را دارا است.

دستگاه طیف سنج جذب اتمی آزمایشگاه تخصصی پژوهشی سپاهان دانه قابلیت اندازه گیری غلظت عناصر کمیاب سمی نمونه های مختلف مانند آرسنیک، جیوه، سرب و کادمیم و سایر عناصر معمول نظیر کلسیم، سدیم، منیزیم، مس، آهن، روی، کروم، کبالت، سدیم و منگنز را دارا می باشد.

امروزه وضعیت تولید در گاوداری‌های کشور ایران، با توجه روزافزون به مسائل تغذیه‌ای، ژنتیکی و مدیریتی در حال افزایش است. به‌طوری که در برخی از دامداری‌های صنعتی استان اصفهان و سایر استان‌های دیگر رکورد سالیانه شیر از مرز 38 لیتر فراتر رفته و حتی رکورد گاوهای شیرده در برخی از فصول سال از مرز 40 لیتر نیز فزونی یافته است.

تولید شیر و تداوم آن در بحث تغذیه معطوف به فرمولاسیون دقیق کلیه اقلام جیره و مدیریت صحیح تغذیه آن، پیشرفت‌های ژنتیکی و مسائل مدیریتی می‌باشد. جهت فرمولاسیون دقیق جیره نیاز به وجود اطلاعات دقیق مواد خوراکی و نیازمندی گروه‌های مختلف دامی می‌باشد. علاوه بر این با توجه به اینکه در اکثر گاوداری‌ها مواد خوراکی و کنسانتره‌ای ( از جمله کنجاله سویا، تخم پنبه، پودر ماهی، گلوتن ذرت و … ) به صورت دوره‌ای خریداری شده لذا کیفیت و غلظت مواد مغذی اینگونه محصولات بسیار متغیر بوده و می‌تواند در نهایت کیفیت کنسانتره تولیدی حاصل از این محصولات و در نهایت کیفیت خوراک کاملا مخلوط شده (TMR) را تحت‌تاثیر قرار دهد. در این بین گاوهای پرشیر ( اصلی‌ترین گروه تولید شیر در گله ) و گاوهای دوره انتقال بیشترین تأثیرات منفی را از تغییرات روزانه تغذیه‌ای می‌پذیرند. چون کنسانتره به طور معمول حداقل از 10 قلم مواد مختلف تشکیل شده و اندازه‌گیری تک‌تک اقلام کنسانتره‌ای بسیار پر‌هزینه و وقت‌گیر می‌باشد، لذا اندازه‌گیری پارامترهای کیفی و کمی از خوراکی که در آخور ریخته می‌شود، علاوه بر اینکه می‌تواند یک ابزار مدیریتی جهت بالانس بهتر جیره‌ها، و توجه به کیفیت بهتر خوراک باشد هزینه کمتری به دامدار تحمیل می‌کند.

در بخش دیگر سیلاژ ذرت با‌توجه به سطح مصرف (به صورت تر as fed) تا 60 درصد خوراک کاملا مخلوط شده را تشکیل می‌دهد. لذا متغیر بودن کیفیت سیلاژ (به علت خریداری از مناطق مختلف و نحوه ذخیره‌سازی آن) به‌طور معنی‌داری می‌تواند کیفیت TMR را تحت‌ تأثیر خود قرار دهد.

بر اساس این دو اصل شرکت سپاهان دانه پارسیان با همکاری آزمایشگاه تخصصی این شرکت در نظر دارد که خوراک کاملا مخلوط شده، سیلاژ ذرت و منابع پروتئینی را به عنوان اصلی‌ترین پارامترهای تعیین کیفیت خوراک کاملا مخلوط شده را به صورت کاملا تخصصی مورد آنالیز آزمایشگاهی انجام دهد.

آنالیز TMR شامل: ماده خشک، اندازه قطعات، آنالیز تقریبی (پروتئین خام، NDF ،ADF، چربی خام، خاکستر و کربوهیدرات‌های غیر‌فیبری، پروتئین عبوری و تجزیه‌پذیر)، اختلاف آنیون و کاتیون (DCAD)، کلسیم (Ca)، فسفر (P)، منیزیم(Mg)، سدیم (Na)، پتاسیم (K)، کلر (Cl)، گوگرد و …

آنالیز سیلاژ ذرت شامل: پروفایل اسیدهای چرب، اسید‌لاکتیک، pH، اتانول، ماده خشک، اندازه قطعات، آنالیز تقریبی (پروتئین خام، NDF، ADF، چربی خام، خاکستر و کربوهیدرات‌های غیر‌فیبری) و مایکوتوکسین‌ها ( آفلاتوکسین، زیرالنون و …)

آنالیز منابع پروتئینی (مانند پودرماهی، گلوتن ذرت، کنجاله و دانه سویا) شامل: پروتئین عبوری (RUP)، پروتئین قابل تجزیه در شکمبه (RDP)، پروتئین غیرقابل هضم و جذب (ADICP)، ماده خشک و آنالیز تقریبی (پروتئین خام، NDF، ADF، چربی خام، خاکستر و کربوهیدرات‌های غیرفیبری).

آنالیز شیر خام شامل ازت اوره‌ی شیر (MUN)، آنالیز میکروبی شیر (انواع باکتری‌های موجود در شیر).

آنالیز تست متابولیکی گله شامل: گلوکز، بتاهیدروکسی بوتیرات، اسیدهای چرب غیر استریفیه، کلسترول، تری گلیسرید، کل پروتئین پلاسما، آلبومین، گلوبولین، آنزیم‌های کبدی (AST and ALT)، ازت اوره‌ای خون، کلسیم، فسفر، منیزیوم، سدیم و پتاسیم.

*موارد مشخص شده بایستی زمان و هزینه قبل از دریافت نمونه با مدیر فنی آزمایشگاه هماهنگ شود.