دما و رطوبت
دما
طیور همانند همه موجودات خونگرم، قادرند دمای بدن خود را در یک محدوده مشخص حفظ کنند. ناحیه آسایش حرارتی برای طیور 24-18 می باشد اما از آنجا که فاقد غدد عرق هستند اثرات سوء تنش های ناشی از گرما یا سرما در آنها بسیار زیانبار خواهد بود؛ از جمله این آثار زیانبار می توان به کم اشتهایی و کاهش مصرف خوراک، کاهش رشد، افزایش ضربان . برونده قلب، تغییر PH خون و بروز مشکلات تنفسی، کاهش ضریب تبدیل، کاهش هضم و جذب در دستگاه گوارش، کاهش عملکرد سیستم ایمنی، کاهش قدرت باروری علائم کرچی، خستگی و لرزش در عضلات و کاهش اندازه و کیفیت تخم در مرغان تخمگذار اشاره کرد؛ از اینرو با توجه به عدم توانایی طیور در تنظیم دمای بدن، تنظیم دما و رطوبت محیط پرورش اثرات قابل ملاحظهای بر آسایش و بازدهی تولید آنها دارد.
دمای مناسب دمایی است که در آن پرنده بهترین تولید از خود نشان داده و در آسایش باشد، بنابراین مدیریت دما را میتوان ایجاد دمایی مناسب به بهرهوری کامل از سوخت و انرژی قلمداد نمود. یکی از عواملی که ارتباط نزدیکی بادمای سالن پرورش دارد رطوبت است، رطوبت مناسب، درصدی از رطوبت است که در مجاورت آن طیور بهترین تبادلات تنفسی را انجام داده و بالاترین مقاومت را در مقابل ویروسها و باکتریها از خود نشان می دهند.
درجه حرارت با رطوبت نسبی ارتباط دارد.(بخش رطوبت را مطالعه کنید.)گرم بودن بیش از حد سالن باعث کاهش مصرف دان شده و در نتیجه رشد و یکنواختی گله کاهش می یابد و تعداد تلفات به علت نقص در سیستم قلبی عروقی جوجه ها افزایش می یابد.
قرارگیری جوجه ها در معرض سرما در روزهای ابتدایی پرورش موجب افزایش تلفات، استرس، کاهش آب بدن و سرعت رشد کند و عارضه آسیت می شود. تمامی سطوحی که جوجه با آن در تماس خواهد بود باید قبل از ورود جوجه به سالن (24 تا 48 ساعت قبل) گرم شود. مشاهده رفتار جوجه ملاک خوبی برای کنترل دما می باشد. نحوه پراکندگی جوجهها بهطور مناسب در سالن می تواند نشاندهنده وضعیت دما باشد.
الگوی رفتار جوجه در موقع گرم کردن کل سالن با درجه حرارتهای مختلف
رطوبت
رطوبت مناسب هوا رابطه مستقیمی با سلامت دستگاه تنفسی دارد. بنابراین مدیریت سطح رطوبت بهخصوص در مناطق خشک از اهمیت بالایی برخوردار است. دستگاه تنفسی طیور میزان بالائی از تبادلات گاز کربنیک و اکسیژن را نسبت به سایر جانوران انجام می دهد و درصورت خشکی هوا این تبادلات در دستگاه تنفسی کاهش یافته و باعث ایجاد آسیت در گله میشود؛ وجود رطوبت مناسب در سالن های پرورش سبب افزایش تبادلات گازی و افزایش مقاومت طیور نسبت به بیماری های تنفسی خواهد شد .حفظ رطوبت مناسب سالن های پرورش به طور متوسط (65% – 75%) بخصوص در روزهای ابتدایی باعث دهیدراته شدن جوجه و در نتیجه اختلال در جذب کیسه زرده و نهایتا افزایش تلفات را به دنبال دارد.
توانایی هوا در نگهداری رطوبت به میزان گرمای آن بستگی دارد .بهطوریکه هوای گرم بهمراتب رطوبت بیشتری را نسبت به هوای سرد نگهداری می کند . میزان رطوبت هوا به درصد اشباع آب موجود در هوا در هر دمایی باز میگردد . بایستی توجه داشت که میزان رطوبت هوا بر خنک شدن پرنده از طریق عملی له له زدن و همچنین میزان تولید آمونیاک در سالن موثر خواهد بود. می توان از طرق مختلف مانند خیس نمودن دیواره ها، سقف ها، مرطوب کردن هوای ورودی و یا استفاده از دستگاه مه پاشی یا رطوبت ساز رطوبت مورد نیاز در سالن پرورش را تامین نمود. بایستی حداقل یک عدد رطوبت سنج در هر سالن نصب شود تا وضعیت رطوبت نسبی سالن ها قابل کنترل باشد. با رشد و افزایش وزن پرنده رطوبت نسبی کاهش می یابد و می توان رطوبت نسبی را با استفاده از دستگاه تهویه و سیستم گرم کننده کنترل نمود. ضعف در عملکرد و کاهش یکنواختی می تواند ناشی از پایین بودن رطوبت نسبی در هفته اول باشد.
ازجمله اثرات رطوبت هوا بر دستگاه تنفسی میتوان به عواملی زیر اشاره کرد:
۱- افزایشی تبادلات گازی
۲- افزایش مقاومت در مقابل بیماری و تسریع در درمان بیماریهای تنفسی و اثر بخشی و عملکرد بیشتر آنتیبیوتیک ها
۳- بهبود عملکرد واکسیناسیون در گله
موثرترین راههای کاهش رطوبت در سالن عبارتند از :
۱- افزایش میزان تهویه در سالن (چه در تهویه طولی و چه در تهویه عرضی)
۲- افزایش سرعت هوا به بیش از ۲ متر بر ثانیه
۳- افزایش دمای هوای سالن توسط منبع تامینکننده حرارت سالن (هیتر، بخاری و …)
۴- استفاده از زئولیتها در بستر سالن پرورش
۵- کنترلی روزانه عملکرد صحیح آبخوریها
راههای افزایش درصد رطوبت در سالن عبارتند از :
۱- استفاده از دیگهای بخار (در زمستان)
۲- استفاده از ماهپاشی (در تابستان)
۳- کاهش سرعت عبور هوا در سالن